Stel je voor: je zit met je vrienden in de trein en probeert ze te vertellen over wat je dit weekend hebt gedaan. De trein zit aardig vol. Naast jullie zit een andere vriendengroep die druk met elkaar in gesprek is, achter jullie zit een man te bellen, en voor jullie zit een ouder te spelen met een kleuter. Enthousiast vertel je over het museum dat je dit weekend hebt bezocht. “Hè, wat zeg je nu?” vraagt je vriend terwijl hij je vragend aankijkt. “Die vervelende mondkapjes ook!”

Het is al lastig genoeg om elkaar te verstaan in een rumoerige omgeving, maar met een mondkapje op is dit nog een stuk lastiger. Hoe komt dat nu precies? 

Er zijn twee duidelijke redenen waarom het moeilijker is om elkaar te verstaan in zo’n lawaaiige luistersituatie. Doordat je een mondkapje op hebt, kan je gesprekspartner je mondbewegingen bijvoorbeeld niet meer zien. Jouw mondbewegingen kunnen echter veel informatie geven over de klanken die je gebruikt. Daarnaast dempt en verstoort je mondkapje het geluid dat uit je mond komt. Onderzoek van Brown en collega’s heeft bijvoorbeeld laten zien dat het soort mondkapje dat je gebruikt een groot effect heeft op je verstaanbaarheid: medische mondkapjes verstoren je woorden het minst, en stoffen mondkapjes met filters of transparante, plastic mondkapjes verstoren je woorden juist heel erg. 

Hoewel we niet langer mondkapjes hoeven te dragen in winkels en openbare ruimtes, moeten we dat nog wel in het openbaar vervoer. Hoe zorg jij er dan voor dat je goed te verstaan bent? Uit recent onderzoek blijkt dat het slim is om je spraak te ondersteunen met betekenisvolle handbewegingen. Op die manier geef je namelijk extra, betekenisvolle informatie aan de luisteraar. 

Zeker in rumoerige situaties, zoals een drukke trein, hebben zulke handbewegingen een extra sterk effect. Dit is ook meteen in de hersenen te zien: het ‘hand’-gebied in het brein wordt direct harder aan het werk gezet. Op die manier kan de betekenisvolle informatie van zo’n handbeweging het namelijk makkelijker maken om een woord op te halen uit je mentale woordenboek. Wil jij er dus voor zorgen dat je beter te verstaan bent met een mondkapje op? Gebruik je handen, en gegarandeerd succes! 

Deze blogpost is geschreven door Linda Drijvers.