Geschreven door: David Peeters
Virtual Reality is hot en biedt schier onbegrensde mogelijkheden binnen bijna ieder domein van de samenleving. Ook binnen het taal- en hersenonderzoek is een virtual reality revolutie gaande.
Makelaars laten je door je nieuwe huis lopen in VR nog voor de eerste paal de grond ingaat, reisorganisaties nemen je in VR mee naar parelwitte stranden vlak voor je die dure vakantie boekt, de nieuwste smartphones vliegen over de toonbank inclusief VR bril, TV-programma’s laten je een deel van de uitzending in VR meebeleven, chirurgen oefenen complexe operaties in 3D op virtuele patiënten voor ze de OK ingaan, hulporganisaties nemen je virtueel mee naar een vluchtelingenkamp waardoor je een hoger bedrag doneert en scholieren verkennen het oude Griekenland door in de klas een 3D-bril op te zetten en rond te kijken op de Acropolis. Het is niet ondenkbaar dat de tijd waarin wij nu leven de geschiedenisboeken in zal gaan als de tijd van de virtuele revolutie. Op voorwaarde dat geschiedenisboeken over een aantal jaar überhaupt nog bestaan, want zou het niet veel leuker en informatiever zijn om de geschiedenis in beeld en geluid in 3D mee te maken in een virtual reality app?
De kracht van VR ligt in het feit dat je fysiek niet ver hoeft te reizen om mentaal in een andere wereld te geraken. Dit principe is allesbehalve nieuw – voor zover we weten heeft de moderne mens zich altijd al tijdelijk mentaal proberen los te maken van zijn directe, fysieke omgeving. Geestverruimende middelen, dagdromen, romans, films en computer games laten je het hier-en-nu even vergeten in ruil voor een andere, soms wenselijkere omgeving. Waar Nabokov je met woorden meeneemt naar een andere plaats en tijd, doet een VR headset dat primair met beelden.
Ook binnen wetenschappelijk onderzoek neemt VR een steeds prominentere rol in. In eerste instantie werd VR in de wetenschap voornamelijk onderzocht en ingezet als succesvolle methode bij de behandeling van fobieën. Wanneer je pleinvrees hebt en een tijdje doorbrengt op een virtueel pleintje zonder dat er iets ergs met je gebeurt, helpt dit je om ook in het dagelijks leven wat sneller en met wat minder angst naar buiten te gaan.
Het is niet ondenkbaar dat de tijd waarin wij nu leven de geschiedenisboeken in zal gaan als de tijd van de virtuele revolutie.
Recentelijk zijn we ook begonnen met het inzetten van virtual reality als methode binnen wetenschappelijk taal- en hersenonderzoek. Traditiegetrouw wordt veel experimenteel onderzoek op dit gebied gedaan met behulp van eenvoudige computertaken die proefpersonen individueel uitvoeren zittend voor een computerscherm. Dit roept de vraag op of de conclusies die we uit dit type onderzoek trekken wel generaliseren naar het rijke en interactieve taalgebruik van alledag. VR maakt het nu mogelijk om de rijke situaties waarin wij als mensen in het dagelijks leven taal gebruiken na te bootsen in het lab. Tegelijkertijd houden we, net als vroeger, de broodnodige controle over wat proefpersonen op welk moment ervaren, zodat we op een betrouwbare manier hersenactiviteit kunnen meten.
Recent onderzoek uit ons lab laat zien dat het inderdaad mogelijk is om op een valide manier hersenactiviteit te meten terwijl proefpersonen in een virtuele omgeving vertoeven. Deze bevinding legt de basis om allerlei andere taalgerelateerde vragen te gaan onderzoek met behulp van VR. In een nieuwe studie hebben we bijvoorbeeld meertalige proefpersonen laten switchen tussen hun talen in interactie met avatars met een verschillende talige achtergrond. Uit de tegelijkertijd gemeten hersenactiviteit kunnen we afleiden hoe het kan dat mensen vaak zo gemakkelijk switchen van een taal naar de andere.
Omdat VR taalonderzoek nog in de kinderschoenen staat doen we erg ons best om een solide basis te leggen voor toekomstige studies. Zo hebben we een grote set door het MPI ontwikkelde 3D-objecten gratis beschikbaar gemaakt aan eenieder die er binnen of buiten de wetenschap gebruik van wil maken. Op basis van databases zoals deze kan ook het taal- en hersenonderzoek profiteren van de unieke mogelijkheden die virtual reality te bieden heeft.
Het Talige Brein 
Geef een reactie