Geschreven door: Rene Terporten

“Another one bites the dust!” – Stel je voor dat je een soldaat bent aan het front, en je generaal zegt dit tegen je. Je interpreteert dit misschien als goed nieuws: gaat dit over de vijand en zijn jullie aan het winnen? Laten we nu veranderen van omgeving. Stel je voor dat je een speeltuin bent, met kinderen die in de zandbak aan het spelen zijn. Als nu iemand de bovenstaande zin zou zeggen – ga je misschien zoeken naar een kind dat letterlijk zand aan het opeten is. Maar laten we eerlijk zijn, het is makkelijker om je voor te stellen dat je lekker in je luie stoel zit, luisterend naar wat achtergrondmuziek en dan deze zin hoort. Als je je dit voorstelt heb je door het lezen van bovenstaande zin misschien een specifiek liedje in je hoofd!

Het punt dat ik hier wil maken is dat je interpretatie van één en dezelfde zin heel erg veranderen, afhankelijk van de context waarin je je bevindt. Dit is voor hersenonderzoekers natuurlijk een interessant fenomeen: hoe doet je brein dat? We weten wel dat je hersenen zich op een of andere manier snel moeten kunnen aanpassen aan verschillende omgevingen, maar nog niet hoe dat precies gaat. Maar hoe vinden we het juiste antwoord op zo’n moeilijke vraag?

Een eerste stap is misschien om ons brein te zien als een netwerk, waarin iedere neuron op de één of andere manier verbonden is met 85 miljard anderen. Zintuiglijke input vanuit de omgeving kan verschillende delen van dit netwerk activeren. Afhankelijk van welk netwerk geactiveerd wordt, verandert ook de betekenis. Denk aan een spinnenweb, waarin je de draden kan volgen van de ene kant van het web naar de andere kant. Er zijn veel mogelijkheden om hetzelfde eindpunt te bereiken, omdat je op ieder knooppunt een keuze moet maken. Je komt uiteindelijk wel bij hetzelfde eindpunt aan, maar afhankelijk van het pad dat je hebt gekozen, kan het langer duren of zou je misschien obstakels tegen kunnen zijn gekomen (bijvoorbeeld een vlieg die vast is komen te zitten in het web) die je dwongen om terug te gaan en alsnog een ander pad te zoeken.

Terugkomend op het menselijke brein, zou het zo kunnen zijn dat inkomende signalen verschillende paden kunnen volgen in het brein netwerk (of web). Welk pad bewandeld wordt wordt bepaald door allerlei factoren in de context waarin je je bevindt. Afhankelijk van de weg die het signaal aflegt door het netwerk, zal betekenis veranderen. Misschien dat het pad vlak langs het hersengebied komt dat belangrijk is voor emotie, waardoor een emotionele lading wordt gegeven aan de zin. In een andere context zou het signaal op dezelfde manier de hersenen binnen kunnen komen, maar een ander pad volgen, waardoor je uiteindelijk uitkomt op een andere interpretatie.

De context waarin taal wordt gepresenteerd beïnvloedt dus hoe taal wordt geïnterpreteerd door ons brein. Met moderne technieken kunnen neurowetenschappers nu proberen om uit te vinden hoe activatie in hersennetwerken verandert door signalen aan te bieden in verschillende contexten. En als we toch bezig zijn, misschien kunnen we er dan ook achter komen waarom ik nu dit liedje in mijn hoofd heb: “And another one gone, and another gone..”