Geschreven door: Roel Willems
De een verslindt boeken, de ander komt er nooit aan toe. Ondanks geklaag over ontlezing gaan er enorme hoeveelheden romans over de (digitale) toonbank. Natuurlijk, lezen is een leuk tijdverdrijf, en het zal zeker ergens goed voor zijn, maar word je er een beter mens van? Waarschijnlijk wel.
Het idee dat lezen het inlevingsvermogen van mensen vergroot is al heel oud, en is recent onder aandacht gebracht door invloedrijke denkers als Martha Nussbaum en Steve Pinker. De redenering is als volgt: Een verhaal lezen dwingt ons om in een andere wereld te stappen, om ons in te leven in de personages in het verhaal. Hierdoor zien we de wereld tijdelijk door andere ogen, via de blik van iemand die heel anders kan zijn dan wij. Lezen wordt zo een oefening in verbeeldingskracht, en dat zou leiden tot mensen die meer empathie op kunnen brengen voor anderen.
Een betere wereld doordat iedereen op gezette tijden een portie literatuur krijgt. Een schitterend idee, toch? Maar is het ook echt waar? In een recent overzichtsartikel spitten Emy Koopman en Frank Hakemulder de bestaande literatuur door en komen tot een temperend eindoordeel. Ja, er is onderzoek dat laten zien dat mensen die veel lezen ook beter presteren op een psychologische test waarbij je emoties moet herkennen. En ja, er is bewijs dat mensen beter zijn in andermans perspectief innemen na het lezen van een verhaal van Tsjechov vergeleken met een niet literaire tekst. Toch is het beschikbare bewijs smal, en is het ook onduidelijk wat er precies getraind zou worden als we fictie lezen, en hoe dit dan werkt.
Ondanks deze voorzichtigheid kunnen we stellen dat literair lezen hoger op de agenda van beleidsmakers zou moeten staan. Veel aandacht in onderwijs en ontwikkeling gaat uit naar technisch lezen (bijvoorbeeld goed kunnen spellen), en literair lezen wordt –onbewust- als aardig bijproduct beschouwd. In de ontwikkelingspsychologie is het gemeengoed dat kinderen veel meer opsteken van verhalen dan alleen een goede taalontwikkeling, en er zou meer aandacht moeten zijn voor de positieve effecten van lezen voor alle leeftijden en lagen van de bevolking.
In ons onderzoek dragen we aan dit thema bij door te bestuderen hoe mensen verschillen in hoe ze zich inleven in een verhaal. We willen erachter komen waarom bepaalde mensen bepaalde verhalen wel of juist niet leuk vinden. Immers, wie plezier heeft in lezen, zal het vaker doen. En wordt misschien een beter mens.
Verder lezen:
Koopman, E.M. & Hakemulder, F. (2015). Effects of literature on empathy and self- reflection: A theoretical-empirical framework. Journal of Literary Theory, 9 (1).
Het Talige Brein 
1 Pingback