Mensen zijn maar rare apen. Bijna kaal, heel sociaal, bijzonder slim, en vooral opmerkelijk grote kletsmajoors. Onze taal is uniek, en onuitputtelijk flexibel, rijk en krachtig; taal verbindt ons met elkaar en met de wereld om ons heen. De grote complexiteit van taal en de enorme impact op onze genetische en culturele evolutie deed veel wetenschappers vermoeden dat onze menselijke hersenen drastisch anders moeten zijn dan die van apen broertjes en zusjes. Misschien ligt de basis van typisch menselijke eigenschappen wel in uniek menselijke hersengebieden? Zouden deze vooral kunnen liggen in delen van de mensenhersenen die intensief worden gebruikt voor taal: de zijkant van de frontale en temporale hersenkwabben (respectievelijk achter je voorhoofd en boven je oren)?
Opmerkelijk genoeg laat vergelijkend onderzoek naar de hersenen van mensen en andere apen, zoals chimpansees en makaken, tot nu toe vooral zien hoeveel onze hersenen op die van andere apensoorten lijken. Natuurlijk zijn mensenhersenen een stuk groter, en er zijn heus verschillen, maar alle elementen (hersengebieden) lijken we met apen te delen. Dit geldt ook voor de frontale kwab, die zo belangrijk is voor taal. Toch kan een aap geen mensentaal leren. Dus waar zitten de verschillen? Gaat het alleen om grootte, of gaat het om meer?
Deze vragen motiveren Lennart Verhagen, onderzoeker binnen het Neurobiology of Language departement van Peter Hagoort. Hij heeft recentelijk een Europese Marie-Curie beurs ontvangen om zijn werk voort te zetten aan de Universiteit van Oxford in samenwerking met Rogier Mars en Matthew Rushworth. Lennart zal zich voornamelijk richten op de temporaal kwab, waar nog verrassend weinig vergelijkend onderzoek naar gedaan is. Zijn dan hier misschien nieuwe hersengebieden – uniek voor mensen – te vinden? Of vinden we hetzelfde patroon bij zowel mensen als bij apen, net zoals voor de taalgebieden in de frontaal kwab gebleken is?
Aan de andere kant, misschien hebben evolutionaire veranderingen niet zozeer geleid tot unieke gebieden, maar wel tot andere verbindingen tussen bestaande gebieden. In het menselijk brein wordt het taalvermogen mede ondersteunt door een brede snelweg van verbindingen tussen de temporaal- en frontaalkwabben. Is deze snelweg misschien nieuw, of sterk verbreed? Voor deze laatste suggestie zijn veel aanwijzingen, maar helaas nog weinig details. Om de hersenen van mensen en apen direct en goed met elkaar te vergelijken is het belangrijk om dezelfde meettechniek in beide soorten te gebruiken. Nieuwe ontwikkelingen in MRI technieken en analyses maken dit nu mogelijk. Lennart zal, zowel bij mensen als apen (zonder mens of aap te schaden!), gebruik maken van diffusie gewogen MRI, een speciale methode om verbindingen tussen gebieden in de hersenen in beeld te brengen. Op deze manier hoopt Lennart meer te weten te komen over welke evolutionaire aanpassingen in de hersenen ons unieke menselijke taalvermogen ondersteunen.
Lennart Verhagen is post-doc in het Neurobiology of Language Department van Peter Hagoort
Het Talige Brein 
Geef een reactie