Plotseling is ze er. Ze komt aanschaatsen over de ijsvlakte, die net nog zo leeg en verlaten was als een ijsvlakte in het laat-Pleistoceen – al zal er toen geen zendmast aan de horizon te zien zijn geweest. Ze is geheel in het zwart gekleed: broek, jack, schaatsschoenen, handschoenen, ijsmuts. Lange benen, lange halen. Het gaat behoorlijk hard. En toch lijkt ze met een haast behaaglijke loomheid over het ijs te glijden. Wie zo ver van de bewoonde wereld vandaan is moet al een tijd onderweg zijn, maar dat is haar niet aan te zien. Het ziet eruit alsof ze een baantje rijdt op de ijsbaan in het park. De licht gebogen rug en soepele cadans verraden geen enkele vermoeidheid. Ze lijkt regelrecht uit de lucht gevallen.
Zojuist heb je een fragment gelezen uit ‘Dooi’ van Rascha Peper. Had je ook de ervaring helemaal meegezogen te worden in het verhaal en even in een andere wereld te zijn? Wat gebeurt er precies met je tijdens het lezen van of luisteren naar verhalen? En beleeft iedereen een verhaal hetzelfde, of is deze ‘lezerservaring’ uniek per persoon? Met deze vraagstukken houden literatuurwetenschappers zich al decennia lang bezig, maar in de hersenwetenschappen is de vraag vrij nieuw.
Voor mijn afstudeeronderzoek heb ik gekeken naar de hersenactiviteit van mensen die luisterden naar voorgelezen verhalen. Het blijkt dat mensen hierbij gebruik maken van simulatie. Als je bijvoorbeeld in een verhaal een ruimte (zoals een woonkamer) beschreven hoort worden, dan wordt een deel van de hersenen actief dat je ook zou gebruiken als je daadwerkelijk in die woonkamer zou staan. Er waren ook duidelijke verschillen tussen onze deelnemers: sommige mensen simuleerden voornamelijk de handelingen in een verhaal en minder de gevoelens en bedoelingen van de hoofdpersonen. Bij anderen was juist het omgekeerde het geval. Hieruit blijkt dat er grote verschillen zijn in de manier waarop iemand in een verhaal ‘opgaat’. We worden allemaal geraakt door verhalen, maar op heel verschillende manieren.
Annabel Nijhof deed het afgelopen jaar haar afstudeeronderzoek in het Neurobiology of Language Department van Peter Hagoort. Ze is vorige maand begonnen als promovenda bij de Universiteit van Gent.
Het Talige Brein 
Geef een reactie